Rolnictwo ekologiczne. Jakie warunki trzeba spełnić, żeby przejść na gospodarstwo przyjazne środowisku?

Jest kilka głównych powodów, które sprawiają, że ekologiczne rolnictwo ma mniejszy wpływ na naszą planetę. Przede wszystkim dzięki ekologicznym metodom uprawy:

• utrzymujemy różnorodność biologiczną,
• zachowujemy ekologiczną równowagę,
• wykorzystujemy zasoby naturalne w sposób bardziej odpowiedzialny,
• poprawiamy żyzność gleby,
• utrzymujemy wysoką jakość wody.

- Przepisy Unii Europejskiej dotyczące rolnictwa ekologicznego mają na celu zapewnienie jasnej struktury produkcji towarów ekologicznych w całej UE. Ma to na celu zaspokojenie popytu na wiarygodne produkty ekologiczne, przy jednoczesnym zapewnieniu uczciwego rynku producentom, dystrybutorom i sprzedawcom – wyjaśnia Komisja Europejska.

Azotan pochodzący z rolnictwa jest obecnie najczęstszym zanieczyszczeniem chemicznym w światowych warstwach wód gruntowych. Tylko w Unii Europejskiej 38 proc. zbiorników wodnych jest narażonych na wpływ sztucznych pozostałości pochodzących z rolnictwa.

– W rolnictwie ekologicznym ingerencja człowieka jest ograniczona do minimum. Dzięki temu zmniejsza się jego wpływ na ekosystem, a w tym i na zasoby wody, bowiem jednym z założeń takich upraw jest rozsądne gospodarowanie wodą. Stosowany jest płodozmian, który poprawia retencję w glebie. Częściej uprawia się rośliny ozime, które lepiej wykorzystują zimowe opady – mówi Łukasz Gębka, Prezes Farmy Świętokrzyskiej.

Dzięki stosowaniu ekologicznych nawozów zapobiegamy erozji gleby. Nie wykorzystuje się pestycydów, więc unikamy zanieczyszczania wód gruntowych, dzięki czemu wodne rośliny i zwierzęta mogą właściwie się rozwijać.

Jak dodaje Łukasz Gębka, rolnictwo ekologiczne „na pierwszym miejscu stawia równowagę w ekosystemie. Zamiast ciężkich maszyn częściej na polach pracują ludzie, a potrzeba oszczędzania wody skłania do poszukiwania i uprawy roślin, które potrzebują jej mniej. Dzięki temu światowe zasoby stają się wydajniejsze.”

Obecnie, w związku z coraz większym zainteresowaniem konsumentów ekologicznymi produktami, sektor tego typu rolnictw również coraz prężniej się rozwija. Jak podaje Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych liczba producentów ekologicznych w Polsce wg stanu na dzień 31.12.2022 r. wynosiła 22882.

Podstawą jest to, że ekologiczne gospodarstwo to szereg obowiązków, należy przestrzegać zasad, przepisów i wymogów z taką działalnością związanych. Warto zapoznać się i znać na bieżąco przepisy prawne, aby żadne z obowiązków nam nie umknęły.

- Wszyscy producenci żywności, przetwórcy lub handlowcy, którzy chcą wprowadzać do obrotu swoją żywność jako produkty ekologiczne, muszą być zarejestrowani w agencji kontroli lub organie kontrolnym. Agencja kontroli lub organ kontrolny jest odpowiedzialny za sprawdzenie, czy podmiot gospodarczy działa zgodnie z zasadami produkcji ekologicznej – wyjaśnia KE.

Aby zostać rolnikiem ekologicznym, należy poddać się certyfikacji przez organ kontrolny. Najpierw najlepiej jest się zwrócić do lokalnego Ośrodka Doradztwa Rolniczego, gdzie poznamy wszelkie zasady związane z przygotowaniem planu rolno-środowiskowego, który umożliwi zawnioskowanie o dopłaty do produkcji rolnej.

Następnie należy zawrzeć umowę z jednostką certyfikującą, która dokona kontroli i wyda odpowiedni certyfikat. Należy spodziewać się corocznych inspekcji i kontroli, które mają na celu zapewnienie zgodności z przepisami dotyczącymi produkcji ekologicznej.

Jak podaje Komisja Europejska na swojej stronie internetowej, „każde gospodarstwo, które chce produkować w sposób ekologiczny, musi przejść proces zwany przekształceniem. Podczas tego procesu należy stosować metody produkcji ekologicznej, ale produktu końcowego nie można sprzedawać jako produktu ekologicznego. Długość okresu przekształcenia zależy od rodzaju wytwarzanego produktu ekologicznego:

• 3 lata w przypadku sadów z wieloletnimi owocami miękkimi, owocami z drzew i winogronami;
• 12 miesięcy w przypadku hodowli świń i drobiu;
• 2 lata w przypadku upraw rocznych na paszę dla przeżuwaczy.”

Nie jest to łatwy proces, plony mogą być niższe, ponadto w czasie przekształcenia nie sprzedamy naszych produktów w tej samej cenie, co żywność ekologiczną (która z reguły jest droższa). Wszystkie rośliny uprawiane w okresie przekształcania muszą pochodzić z nasion ekologicznych.

Do dyspozycji mamy jednak wsparcia unijne, które obejmują zarówno czas przekształcania zwykłego gospodarstwa na ekologiczne, ale również utrzymanie statusu ekologicznego.

Rolnicy ekologiczni mogą również ubiegać się o inne formy wsparcia dochodu w ramach wspólnej polityki rolnej (WPR). Obejmują one płatności bezpośrednie i płatności dla młodych rolników.

- Ponadto rolnicy ekologiczni automatycznie kwalifikują się do płatności z tytułu zazieleniania. Płatności z tytułu zazieleniania mają na celu zachęcenie rolników do podejmowania racjonalnych z punktu widzenia ochrony środowiska decyzji, a automatyczne płatności dla rolników prowadzących gospodarstwa ekologiczne są formą nagrody za wiele korzyści, jakie rolnictwo ekologiczne przynosi środowisku – dodaje KE.

Źródło: Komisja Europejska, gov.pl, ODR, Farma Świętokrzyska.