Niebezpieczna moda wśród młodych i nałóg dorosłych. Ten zamiennik palenia zaburza rozwój mózgu, zwiększa ryzyko chorób serca i raka

Mają fantazyjne nazwy i kolorowe pudełka, obiecują „kopa” i egzotyczne doznanie. Kosztują mniej niż złotówkę za sztukę. Można zażywać je „w nierzucający się w oczy sposób”, a na dodatek kupić w internecie. To woreczki nikotynowe zwane też snusami – nowa moda wśród młodych, która szybko staje się nałogiem.

Oferta snusów wydaje się być wręcz skierowana do osób młodych. W nazwach cola, napój energetyczny, guma balonowa, cukierki i lody, owoce, jest też smak „zamrożenia neuronów”, tęczy, a nawet raju. Tymczasem takie produkty są szkodliwe zwłaszcza dla tej grupy, w której są zabronione.

Zobacz: Jak rzucić palenie i nie przytyć?

Woreczki nikotynowe nazywane też saszetkami czy poduszkami to produkty zawierające nikotynę, przeznaczone do zażywania doustnego. Wkłada się je między dziąsło a wargę, co powoduje uwalnianie soli nikotyny i przenikanie jej do krwiobiegu w szybkim tempie.

Ma to zastępować tradycyjny nałóg, jednak niestety najczęściej nie trafia w ręce osób dorosłych chcących rzucić dymka, tylko tych młodych. W ten sposób od nikotyny uzależniają się kolejne osoby i to w tak młodym wieku, a szkody zdrowotne mogą utrzymać się do końca życia.

Moda na saszetki nikotynowe przyszła z krajów skandynawskich, gdzie często stosowano listki tytoniu oraz tytoń do żucia. To właśnie właściwy snus, którego używano go od ok. XVIII wieku, a nazwa pochodzi od staronordyckiego „snaus”.

Wyroby tytoniowe są legalne tylko dla osób pełnoletnich i to samo dotyczy torebek nikotynowych. Natomiast wyroby zawierające tytoń nawet do zażywania bezdymnego są zakazane w Polsce i innych krajach UE poza Szwecją.

Niestety, nowe produkty z tej grupy coraz częściej trafiają w ręce młodzieży, a nawet dzieci. Po zapowiedziach wycofania z rynku jednorazowych e-papierosów powinien przyjść czas na właśnie na saszetki z nikotyną. Produkt ten jest dużo bardziej niebezpieczny dla zdrowia, niż mogłoby się wydawać ze względu na sposób ich używania.

Saszetka nikotynowa powoduje mrowienie lub pieczenie przy wchłanianiu nikotyny i szybki efekt określany jako odurzający. To jednak nic innego niż zatrucie nikotyną i związkami obecnymi w mieszance, wśród których znajdują się substancje dopuszczone do spożycia z żywnością.

Woreczek nikotynowy może mieć różne stężenie nikotyny, od zerowej lub niskiej (do 8 mg na gram) nawet do tak wysokiej, jak 24-50 mg/g. Woreczek waży ok. 0,5 g, dlatego jedna sztuka może dostarczyć nawet do 25 mg nikotyny. W przypadku zażycia doustnego ostre zatrucie następuje przy dawce 5 mg na kilogram masy ciała.

Tymczasem zawartość nikotyny w papierosie to zwykle 1,1-1,8 mg, a cała paczka 22-36 mg. Natomiast 15 zaciągnięć e-papierosem to zależnie od mocy 0,5-15,4 mg nikotyny. Widać więc, że wraz z saszetką można przyjąć dramatycznie większą dawkę tej trucizny. To właśnie jedno z zagrożeń związanych z tą formą używki.

Stosowanie snusów może łatwo spowodować skutki uboczne zwłaszcza przy braku tolerancji nikotyny i zbyt dużej dawce.

Objawy spowodowane saszetkami z nikotyną obejmują:

• mrowienie i pieczenie w jamie ustnej,
• podrażnienie i ból dziąseł,
• bóle i zawroty głowy,
• czkawka,
• duszności,
• suchość w ustach,
• zgaga i niestrawność,
• nudności,
• wymioty,
• ból brzucha,
• biegunka,
• zaburzenia rytmu serca,
• problemy z krążeniem,
• dreszcze,
• zaburzenia snu,
• zaburzenia świadomości.

Przedawkowanie nikotyny może skończyć się utratą przytomności i śmiercią, natomiast stosowanie mniejszych dawek już po krótkim czasie powoduje głód nikotynowy. To efekt uzależnienia fizycznego, bo tak, jak inne substancje psychoaktywne, nikotyna nasila wydzielanie dopaminy. Ten przekaźnik nerwowy pobudza ośrodki nagrody, co motywuje zażywającego do sięgania po substancję. Powoduje ono jednak osłabienie wrażliwości mózgu na dopaminę, przez co trzeba konsumować więcej nikotyny, by osiągnąć ten sam efekt.

Uzależnienie od nikotyny sprawia, że zbyt długa przerwa w jej dostarczaniu powoduje silne pragnienie używki, rozdrażnienie, niepokój, stany depresyjne, a także trudności ze skupieniem się i myślenie.

Woreczki nikotynowe są źródłem silnie toksycznej nikotyny, nie są więc nieszkodliwe. Nie ma dowodów na to, że stanowią bezpieczny i skuteczny sposób na rzucenie nałogu nikotynowego. Nie są też znane długoterminowe skutki spożywania nikotyny w formie saszetek.

Choć uważa się, że bezdymny tytoń w postaci naturalnych liści, czyli oryginalny snus, jest o 90 proc. mniej szkodliwy od tytoniu do palenia, przeprowadzono nieliczne badania na temat całkowicie syntetycznych saszetek nikotynowych.

W skład woreczków oprócz nikotyny wchodzą substancje wypełniające, stabilizujące, zwilżające, regulujące kwasowość, słodzące, aromatyzujące i konserwujące (np. sorbinian potasu). Ten ostatni często wywołuje reakcje alergiczne i nadwrażliwości, czemu sprzyja częste spożycie (jest też w napojach czy przekąskach). Może wywoływać mdłości, ból brzucha i inne zaburzenia gastryczne, a także zmiany skórne, a zawarty w nim potas – zaburzać pracę nerek i ciśnienie krwi.

Główne zastrzeżenia budzi jednak nikotyna. Choć może chwilowo poprawiać zdolności poznawcze, jak np. możliwość utrzymywania informacji w pamięci, robi wiele szkód. Przyspiesza puls, podnosi ciśnienie krwi i zwiększa ryzyko zawału. Zwiększa też śmiertelność wśród pacjentów z chorobami sercowo-naczyniowymi i nowotworami.

U kobiet ciąży używanie saszetek może spowodować śmierć płodu. Natomiast w przypadku najmłodszych, którzy są szczególnie wrażliwi na działanie nikotyny, zmiany w chemii mózgu podczas jego rozwoju mogą doprowadzić do długofalowych zagrożeń zdrowotnych.

Naukowcy harwardzcy dowiedli też, że wiele produktów tego typu zawiera potencjalnie rakotwórcze nitrozaminy. Ich spożywanie powiązano z częstszymi zachorowaniami na raka jamy ustnej, żołądka czy trzustki, ale także na cukrzycę typu 2.

Saszetki nikotynowe mogą powodować także problemy stomatologiczne, np. erozję szkliwa czy zapalenie dziąseł, a także doprowadzić do chronicznych stanów zapalnych.

Saszetki nikotynowe, a nawet prawdziwe snusy, są o tyle lepsze od tytoniu do palenia, że nie powodują raka płuc. Choć badania dostarczą zapewne więcej informacji, już teraz wiadomo, że w takiej postaci nikotyna nie jest dobrym zamiennikiem papierosów.

Jak wykazano na łamach „Addiction”, woreczki nie zapewniają szczególnego efektu hamującego głód nikotynowy. Palacze odczuwają znacznie szybszą ulgę, bo już po 5 minutach, podczas gdy dla saszetek szczyt stężenia nikotyny we krwi wypada dopiero po 30 minutach. Szybszy skutek dają mocne snusy, co może skłaniać do przedawkowania i zatrucia.

Choć o bezdymnych wyrobach tytoniowych wspomina się w kontekście redukcji szkód wśród palaczy, którzy nie chcą rzucić nałogu (co trzecia osoba w gabinecie pulmonologa), są bardziej polecane środki. Eksperci wymieniają tu plastry i gumy nikotynowe, a także cukierki, spraye do nosa i inhalatory.