Kultowy wałbrzyski Pedet i nieistniejąca dziś koksownia Mieszko odsłonią swoje tajemnice

- Zapraszamy Was na prywatkę do dawnego PDT-u! Wejdźmy na zamknięte piętro Domu Handlowego Chełmiec, gdzie czekać będzie na nas DJ P. Turner z muzyką, która rozrusza każdego. Obiecujemy trochę historii tego wyjątkowego miejsca, obiecujemy zabawę (może do rana?), obiecujemy niezapomnianą imprezę w wyjątkowych przestrzeniach - zachęcali przedstawiciele Teatru Dramatycznego w Wałbrzychu.

Wcześniej proponowali uczestnictwo w projektach dotyczących wałbrzyskiej porcelany, teraz dramaturdzy wychodzą do wałbrzyskich historycznych wnętrz: kościoła Zbawiciela i do otaczanego sentymentem modernistycznego domu handlowego Chełmiec (wcześniejsze nazwy: Kaufhaus Schocken, Merkur, Dom Towarowy CENTRUM, Pedet, Powszechny Dom Towarowy PDT).
Najnowszy pomysł zaskoczył na tyle dobrze, że bilety na zaplanowaną na 18 maja Prywatkę u Schockena rozeszły się na długo przed tym wydarzeniem. Pozostaje mieć nadzieję, że nie było to wydarzenie efemeryczne, a raczej "prototyp" badający trendy i zwiastujący cykl.

Dawny Dom Towarowy przy ul. Słowackiego 7 ma iście wałbrzyską, burzliwą historię. Powstał w latach 20. XX wieku jako część niemieckiej sieci marketów, która wzięła zwoje miano od Simona Schockena. Sieć ta prężnie rozwijała się już przed pierwszą wojną światową, a do lat 30. była jedną z największych na terenie Niemiec. W Waldenburgu otwarcie domu handlowego sieci Schocken nastąpiło w poniedziałek 21 października 1929 r. Na zakupy przyszły tłumy przypominające frekwencją otwarcie pierwszego hipermarketu na Piaskowej Górze. Piękny modernistyczny budynek stał się jedną z wizytówek miasta. Po drugiej wojnie światowej jego los odzwierciedlał koleje przemian w mieście.

• Najpierw po 1945 roku budynek został przekształcony najpierw na elitarny dom towarowy (Yнивермаг) dla stacjonujących w mieście żołnierzy radzieckich i ich rodzin.
• Następnie pokolenia mieszkańców robiły w nim zakupy znając go pod nazwą Polskie Domy Towarowe (PDT), "Pedet".
• Podczas transformacji systemowej, podobnie jak wiele innych wałbrzyskich obiektów Pedet nie uniknął zmian. Wielu z nas pamięta działające na jego parterze delikatesy.
• Ostatecznie budynek trafił w ręce prywatne, poszczególne piętra są wynajmowane. W ostatniej dekadzie pojawiło się kilka propozycji i pomysłów na zagospodarowanie gmachu, m.in. jego część na Zakład Aktywności Zawodowej.

• Obecnie w Pedecie działa chiński market, duża sieciowa drogeria, a do niedawna również mieściła się tu TEB Edukacja ze swoją ofertą kursów, studiów policealnych oraz technikum.

Wejście do niedostępnych na co dzień przestrzeni, z którymi wiążą się wspomnienia jest dla mieszkańców Wałbrzycha jakością samą w sobie.

Kto nie zdążył na prywatkę u Schockena, może w tę sobotę obcować z historią Wałbrzycha odwiedzając Starą Kopalnię i jej nową wystawę pt. „Zapis Koksownia”, na której zobaczymy zdjęcia, które Andrzej Rutyna wykonał w koksowni Mieszko. Wernisaż planowany jest o godzinie 17.00 w Multimedialnej Galerii Obrazu, a wstęp na to wydarzenie jest bezpłatny.

- Po zniesieniu stanu wojennego, w połowie 1983 roku postanowiłem zrealizować swoje plany przystąpienia do Związku Polskich Artystów Fotografików. Obserwując wtedy wałbrzyski ponury pejzaż z jego dymami, zainteresowałem się Koksownią Mieszko, uruchomioną jeszcze w 1906 roku. Wtedy zapadła decyzja, że mój zestaw do ZPAF będzie zawierał fotografie z tego właśnie miejsca - wspomina Andrzej Rutyna.

Wystawa przypomina realia polskiej przemysłowej rzeczywistości z okresu PRL. Pokazuje klimat tamtych czasów poprzez pryzmat przemysłowej infrastruktury i ludzkich zmagań. Każde zdjęcie oddaje unikalne detale i pobudza wyobraźnię.

Zakłady koksownicze Mieszko (niemiecki Melchior) powstały pod koniec XIX w. w miejsce dawnej kopalni o tej samej nazwie. Dwa wysokie kominy, wieża węglowa i wiele innych zabudowań konglomeratu otoczonego terenami zalesionymi stało na Podgórzu, nieopodal dworca Wałbrzych Główny. Po wojnie pracę kompleksu kontynuowano, ale w latach 60. koksownię oddzielono formalnie od kopalni, a całości kompleksu nie modernizowano i powoli wygaszano jego działalność. Koksownia działała do 1989 roku. Pozostał po niej kojarzony współcześnie ze składowiskiem odpadów fragment zabudowań szybu Staszic.

Andrzej Rutyna urodził się w 1947 roku we Wrocławiu. Fotografią zainteresował się jeszcze w latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku. W 1979 roku przeniósł się z Wrocławia do Wałbrzycha. Prowadził między innymi Wałbrzyską Galerię Fotografii, w której przez dziesięć lat zorganizował ponad sto wystaw. Od 1985 roku jest członkiem Związku Polskich Artystów Fotografików.

Zakamarki wałbrzyskiego Śródmieścia i nie tylko...

Kiedyś to Wałbrzych był zielony!