Fonoholizm wkracza do naszego życia. Jak być dobrym użytkownikiem internetu dowiedzieli się rodzice i dzieci podczas wykładu i warsztatów

Rozmowa z dr. Maciejem Dębskim, prezesem Fundacji Dbam o mój zasięg, socjologiem, pracownikiem naukowym Uniwersytetu Gdańskiego, który poprowadził wykład dla rodziców uczniów Szkoły Podstawowej nr 2 w Pruszczu Gdańskim.

Spotykamy się na wykładzie profilaktycznym dla rodziców uczniów Szkoły Podstawowej nr 2 w Pruszczu dot. Nałogowego nadużywania smartfonu i innych mediów cyfrowych oraz ryzyka z tym związanego. Jaka jest skala uzależnień?

Trudno jest mówić o tendencjach, bo tak naprawdę zaczynamy rozmawiać i badać zjawisko fonoholizmu. 5 lat badań to nie jest jakiś duży okres, ale osób młodych między 12 a 18 rokiem życia, które są wręcz patologicznie związane ze swoimi smartfonami jest około 2-3 proc. To są osoby, które przejawiają różne syndromy odstawiennie, od niepokoju poprzez rozdrażnienie, lęk, agresję fizyczną czy słowną. To są osoby, które nie wyobrażają sobie życia bez smartfona, zabierają go wszędzie ze sobą, które boją się i odczuwają różne lęki psychiczne, psychologiczne, że jak nie będą w kontakcie z innymi, to coś ich ominie i oni już na to nie będą mieli wpływu. To są osoby, które praktycznie od momentu położenia się do łóżka do momentu wstania, a nawet potrafią się w nocy obudzić, są cały czas przy tym telefonie.

Zobacz także: Pruszczanka z glejakiem, mama dwójki dzieci zbiera na leczenie w Berlinie. Też możesz pomóc! - ZDJĘCIA

Czy to sam telefon uzależnia?

Oczywiście uzależnienie od telefonu jest taką potoczną nazwą. Raczej powinniśmy mówić o problemowym używaniu smartfonów, niekontrolowanym, nałogowym, patologicznym związaniu z nim. Natomiast wiąże nas nie sam telefon, ale to, co on tam ma.

Czyli co?

Czynnikiem mocno wpływającym na przyklejenie młodzieży do smartfonów jest nieograniczony internet i to o czym podczas tej konferencji dla rodziców mówiliśmy - aplikacje społecznościowe. Wszystkie aplikacje, które pokazują i pozwalają nam się spotkać z innymi. One są rzeczywiście obarczone największym ładunkiem takim uzależnieniowym.

Nie chciałbym generalizować, ale jak rozmawiam z młodzieżą to widzę, że problem z przywiązaniem do komórki, w przypadku dziewczyn, przede wszystkim dotyczy takich aplikacji społecznościowych jak snapchat, instagram. A jeżeli chodzi o chłopaków to przeważnie grają w gry. Wciąga ich ten cały świat wirtualny, te moce, ta sprawczość, te wiele żyć, ten męski dominujący typ rozrabiaki ulicznego, który powoduje, że czasem, jeśli stracą nad tym kontrolę, zaczynają przenosić pewne zachowania do świata realnego

.
Więc skala zjawiska nie jest może jakaś duża, ale jeśli robi się badania na dużych próbach to się okazuje, że jest to 1200-1500 dzieciaków, które wymagają natychmiastowego leczenia.

Zobacz: Uczniowie 16 szkół powiatu gdańskiego zmierzyli się w konkursie Z książką na TY - ZDJĘCIA

Są leczeni?

Często w ogóle nic się z nimi nie dzieje.

Dlaczego?

Ponieważ w opinii społecznej problemem jest alkoholizm, narkomania, dopalacze, nikotyna, czyli kwestie uzależnień chemicznych. A nie zwraca się uwagi na uzależnienia behawioralne, e-uzależnienia. Jeszcze sporo wody upłynie nim zwróci się uwagę na ten problem. Natomiast myślę, że niedługo dojdzie do nas, że tak jak rodzic powinien chronić dziecko przed uzależnieniami i substancjami chemicznymi, tak też powinien chronić dziecko przed kompulsywnym i niekontrolowanym korzystaniem z internetu.

Najnowsze badania nad wydzielaniem się dopaminy, neuroprzekaźnika, który stymuluje ośrodek nagrody w mózgu mówią wprost - dopamina wydziela się nie tylko, kiedy palimy, pijemy, bierzemy narkotyki i gramy w hazard, ale również często wtedy, kiedy dostajemy fajne powiadomienia, lajki. My się po prostu do nich przyzwyczajamy i nam jest miło. Jak jest nam miło i przyjemnie to my chcemy ciągle to. Taki jest nasz mózg.

Co będzie podczas warsztatów dla czwartoklasistów?

To będą 90-minutowe warsztaty realizowane dla klas. Z jednej strony będziemy chcieli pokazać, jakie są najważniejsze pozytywne, ale też negatywne strony używania internetu. Będziemy chcieli popracować z młodzieżą w oparciu o nasze plakaty edukacyjne - „Jak korzystać z urządzeń cyfrowych” i „Objawy nadużywania mediów cyfrowych”, bo chcemy się dowiedzieć co to znaczy według nich być uzależnionym i jak można sobie temu przeciwdziałać. Ważną częścią tych zajęć będzie pokazanie negatywnych konsekwencji związanych z nadużywaniem internetu.

Zobacz: Wernisaż ceramiki w Cieplewie. Tu realizują swoje pasje - ZDJĘCIA< WIDEO

Internet jest tylko zły?

Fundacja Dbam o mój zasięg nie jeździ po szkołach i nie straszy mediami cyfrowymi. Wykłady nasze i nasza idea jest skoncentrowana wokół kilku tez. Najważniejsze z nich to, że internet nie jest dobry czy zły - zły bądź dobry może być nasze jego wykorzystywanie. I my musimy to powiedzieć młodzieży - uważaj co robisz w sieci, bo zostawiasz ślad za sobą i ten ślad zostanie tobie wypomniany w najmniej oczekiwanym momencie w życiu, np. jak będziesz startował na prezydenta miasta.

Musimy mówić młodzieży - cokolwiek zrobisz w sieci pamiętaj ma to realny skutek poza nią. Ale z drugiej strony też mówimy - jeśli chcesz świadomie używać internetu i być odpowiedzialnym cyfrowo użytkownikiem pokaż, że świadomie możesz z tego internetu nie korzystać. Jeżeli młodzież nie potrafi żyć bez internetu godzinę, dwie, pięć, dziesięć, dzień, dwa to znaczy, że oni nie są dobrymi użytkownikami mediów cyfrowych. Na razie jest 2-3 proc. patologicznie związanych. Zaraz za nimi stoi kolejne 20 proc, które jak nic nie zrobimy dołączy do nich.

Dzieciaki są młode, uważają, że świat cały jest przed nimi. I to jest prawda. Nieprawdą jest, że odpoczywamy przy YouTube, że relaksujemy się oglądając 60 odcinek na Netflixie, że rano skupiamy się lepiej na zajęciach, gdy do trzeciej gramy w gry.

Czwartoklasista jest w stanie to zrozumieć? Dużo wyciągnie z warsztatów?

Jest. Tak szczerze mówiąc robimy warsztaty dla dużo młodszych dzieciaków. Oczywiście innym językiem, ale dla czwartoklasisty, który zaczyna już regularnie, swobodnie używać mediów cyfrowych ten warsztat jest niezbędny. Nie można zrobić po raz pierwszy takich warsztatów, kiedy uczeń jest w siódmej czy ósmej klasie, bo to jest za późno.

Zachęcamy rodziców, którzy nie są zainteresowani mediami cyfrowymi, by po nie sięgnęli, jeśli ich dziecko z nich korzysta. Niech poznają jego bohatera, wspólnie zagrają w grę. I niech proponują dzieciom różne inne formy spędzania czasu, gdy odłożą smartfon. Równie ważna jest edukacja nauczycieli. Nie wystarczy zabronić dziecku korzystać z telefonu w szkole. Trzeba zrobić fajną przestrzeń, zaaranżować ją.

Zobacz: Mieszkaniec Skowarcza w drodze na Spitsbergen

Kto potrzebuje większego wsparcia?

Jak szkolimy rodziców, nauczycieli i uczniów widzimy, że ci pierwsi potrzebują największego wsparcia i to w dwóch zakresach. Po pierwsze - nie bój się rodzicu stosować nowych technologii cyfrowych, tylko na tym zyskasz, nawet jeśli będzie śmiesznie w rodzinie. Druga rzecz to rodzice bardzo mocno potrzebują wsparcia w nabywaniu kompetencji miękkich - przytulanie, mówienie, że się kocha, spędzanie czasu wolnego. To jest to, o czym dzisiaj mówiliśmy podczas wykładu - kreowanie całego świata realnego, który będzie przeciwwagą dla świata cyfrowego.

Porady

Co mogą robić rodzice

1. Tworzyć zasady związane z używaniem mediów cyfrowych. Nie ma odpowiedzialnego używania bez tworzenia zasad.

2. Rodzic musi być uważny. Musi wiedzieć coś o mediach cyfrowych, musi wiedzieć, jakie są symptomy nadużywania tych mediów i powinien na tyle znać swoje dziecko, żeby zobaczyć, że przestaje ono np. tańczyć, chociaż to uwielbia.

3. Zwiększyć fizyczną odległość między urządzeniem a dzieckiem, czyli stworzyć jedno miejsce w domu gdzie wszyscy odkładają telefon. Tworząc te zasady powinien pamiętać o kontroli czasu.

Zobacz: Wykład nt. fonoholizmu w SP nr 2 w Pruszczu Gd.