Czy poseł Borowczak pomoże odzyskać szesnastowieczny ołtarz

Mieszkańcy Pruszcza Gd. wspólnie z władzami miasta i proboszczem parafii chcą przeprowadzić akcję edukacyjną wśród gimnazjalistów i licealistów, której celem byłoby poznanie zabytków miasta, m.in. XVI w. ołtarza z kościoła pw. Podwyższenia Krzyża Świętego. Problem w tym, że cenny zabytek znajduje się w Muzeum Narodowym w Warszawie...

- Wysłaliśmy oficjalne pismo do dyrekcji muzeum z prośbą o udostępnienie naszemu fotografowi ołtarza, by sfotografował bardzo szczegółowo elementy zabytku - wyjaśnia Małgorzata Czarnecka-Szafrańska, radna w Radzie Miasta Pruszcz Gd. - Na podstawie tych zdjęć chcemy, aby uczniowie przygotowali prezentacje i opisali ołtarz.

Jak mówi radna pozwoli to na poznanie cennego obiektu, który miało okazję podziwiać niewiele osób. - Docelowo zdjęcia i prace uczniów będą prezentowane w szkołach, w Centrum Kultury i Sportu i w kościele - podkreśla radna. - Dlatego ja, pani Zofia Franciszkiewicz oraz Dobrawa Morzyńska namówiłyśmy burmistrza i księdza, by napisali pismo do muzeum. Niestety, odpowiedź rozczarowuje.

Ołtarz i ambona z kaplicy w Grabinach Zameczku do rejestru zabytków

W mailu pracownik muzeum informuje, że ze względu na remont placówki, nie można wykonać samodzielnych zdjęć, ale za to można je... kupić. - To oburzające - kwituje radna. - Widzę w tym brak dobrej woli. Ale na pewno to nie koniec. Musimy się zastanowić co dalej.

Jak wynika z dokumentów, ołtarz zdobił wnętrze świątyni do czasów II wojny światowej, kiedy to został rozmontowany i przewieziony do Kartuz. W 1945 r. historyk sztuki Michał Walicki sprowadził go do Muzeum Narodowego w Warszawie. Ołtarz miał przejść renowację. Od tamtej pory mimo licznych interwencji zabytek nie powrócił do Pruszcza. - W wykazie zabytków odnalezionych w składach poniemieckich na terenie województwa jest napisane wprost, że przewieziono go do muzeum w celach konserwatorskich bądź w depozyt - mówi ks. Stanisław Łada, proboszcz parafii pw. Podwyższenia Krzyża Świętego.

Jednak muzeum twierdzi, że ołtarz z Pruszcza Gd. stał się własnością placówki na mocy dekretu o majątkach opuszczonych i poniemieckich z 1946 r., oraz w myśl ustawy z 1958 r., na mocy której mienie ruchome przechodziło na rzecz instytucji, które je posiadało. - Dysponuję trzema dokumentami, które wskazują, że ołtarz powinien być zwrócony: wykaz zabytków, umowę z prof. Wiktorem Zinem z 1981 r., ówczesnym wiceministrem kultury, w której stwierdził, że ołtarz wróci do nas do końca kwietnia 1982 r., oraz pis-mo od minister Cywińskiej z 1990 r., w którym prosi o skreślenie z inwentarza muzeum i przekazanie ołtarza do Pruszcza.

O sprawie wie także Jerzy Borowczak, poseł RP. - Już wiele osób interweniowało - przyznaje. - Odzyskanie od muzeum ołtarza w tej chwili jest niemożliwe. Musiałoby się zmienić prawo.

Według posła są różne zdania na temat zabytków w kościołach. - Jedni uważają, że w muzeum oglądają je i podziwiają tłumy, a w kościołach, a zwłaszcza w Pruszczu Gd. tylko parafianie - zauważa. Ale szansę widzi, by muzeum dało ołtarz parafii w depozyt, tak jak to się stało w Gdańsku. - Jestem w tej sprawie do dyspozycji i chętnie się spotkam - zapewnia poseł.

Katarzyna Wakuła, rzecznik muzeum wyjaśnia, że obiekt jest obecnie niedostępny z powodu prac rearanżacyjnych trwających w Galerii Sztuki Średniowiecznej. - Ołtarz jest zdemontowany i bezpiecznie spakowany - zapewnia. - Po ponownym otwarciu galerii wykonanie zdjęć będzie możliwe.

W pruszczu do II wojny światowej

Do II wojny światowej świątynię w Pruszczu Gdańskim zdobił jeden z najbardziej okazałych zabytków malarstwa niderlandzkiego w Polsce - ołtarz antwerpski "Ukrzyżowanie".
Ołtarz datowany na 1515 r. przypisuje się warsztatowi Colijna de Cotera, mistrza działającego w Brukseli na przełomie XV i XVI wieku.
Dopiero po 1578 r. zabytek trafił do Pruszcza Gd. do kościoła pw. Podwyższenia Krzyża Świętego.